معرفی دستگاه کاویترون
کاویترون (Cavitron)
جرمگیری , یکی از ضروریترین درمان های دندانپزشکی است .پلاک میکروبی , مهمترین عامل ایجاد بیماری های لثه و پوسیدگی های دندانی است .به علت سطح ناصاف جرم های دندانی,تشکیل پلاک های میکروبی بر روی آنها بیش از دندان است و با مسواک زدن نیز نمی توان این پلاک ها را حذف کرد. از طرفی , جرم ها باعث بوی بد دهان و بدشکلی دندان ها و نیز تخریب لثه ها و لق شدن دندان می شود .
معرفی دستگاه :
از دستگاه کاویترون برای جدا کردن و از بین جرم و پلاک روی دندان و داخل لثه یا شکستن جرم دندان استفاده می شود .
اساس کار این دستگاه, امواج اولتراسوند (فرا صوت ) میباشد .
دستگاه کاویترون دارای یک هندپیس است که یک قلم بر روی آن نصب می شود . هدف کلی در دستگاه کاویترون , مرتعش کردن نوک قلم است که به وسیله ارتعاش آن , جرمگیری صورت می گیرد .نوک قلم نصب شده بر روی هندپیس , در محدوده فرکانسی 25تا30 کیلوهرتز ارتعاش می کند .روزنه باریکی در نوک قلم وجود دارد که در هنگام استفاده از دستگاه , آب از طریق آن به نوک قلم پاشیده می شود و به دلیل ارتعاش, آب به صورت اسپری پخش شده و حباب تشکیل می شود .
آب اسپری شده علاوه بر خنک کردن دندان و سرد نمودن قلم ,باعث سایش شده و به عمل جرمگیری نیز کمک می کند .
دستگاه به سه نوع عمده تقسیم می شود که عبارتند از :
1)مینی پیزون (Mini Piezon)
2)پیزون مستر (Piezon Master)
3)ایرفلو(Air Flow)
• مینی پیزون (Mini Piezon)
این دستگاه دارای یک برد اصلی به نام پیزون است که با ایجاد یک ولتاژ مناسب باعث ارتعاش و تولید امواج
اولتراسونیک می گردد و در نهایت این امواج به صورت ارتعاشی با فرکانس بالا در قسمت دسته دستگاه ظاهر
می شوند. پیزو با ولتاژ ایجاد شده توسط برد پیزون که دارای جریان بالایی است نوسان خواهد کرد. کلیدهایی
جهت کم یا زیاد کردن قدرت نوسان دستگاه در نظر گرفته شده اند.
برای راه اندازی سیستم آن یک منبع آب با فشار بین 1 الی 5 بار یک منبع ولتاژ نیاز می باشد. دامنه فرکانس
اولتراسونیک این دستگاه ها عموماً بین 25 الی 32 کیلوهرتز است. یک شیر برقی نیز عمل قطع و وصل جریان
آب سیستم را عهده دار است.این سیستم در مقایسه با پیزون مستر دارای قدرت و دامنه کاربرد بیشتری
است.
• پیزون مستر(Piezon Master)-دستگاه کاویترون
این دستگاه نیز یک دستگاه اولتراسونیک است که از خانواده پیزون بوده و در کاربردهای مختلف مورد استفاده
قرار می گیرد. این دستگاه دارای دو وضعیت کاری است که در یک حالت به همراه محلول و امواج اولتراسوند
کار کرده و در حالت دیگر فقط با امواج اولتراسونیک کار می کند.
بدین ترتیب برای راه اندازی دستگاه ، علاوه بر منبع برق ورودی ، یک منبع حاوی محلول جرم گیری که می
تواند حاوی آب مقطر و با ترکیبات مناسب دیگر باشد،استفاده می شود. دستگاه دارای یک پمپ موتور می
باشد که توسط برد کنترل کننده، کنترل می گردد. عمل قطع و صل جریان آب نیز با شیر برقی صورت می گیرد.
• ایرفلو(Air Flow)
عملکرد این دستگاه از طریق پاشیدن هیدروکسید آلومینیوم که به صورت پودر مورد استفاده قرار میگیرد ، انجام
می پذیرد. با توجه به پایین بودن قدرت دستگاه اغلب به منظور برداشتن جرم های سطحی دندان ها می توان
از این دستگاه استفاده نمود. اساس عملکرد آن مشابه با دیگر دستگاه های اولتراسونیک است. دو منفذ
جداگانه برای آب و پودر در این دستگاه تعبیه شده است.
انواع دستگاه های جرمگیر دندان:
جرمگیرهای دندان از نظر سیستم ایجاد ارتعاش به سه دسته زیر تقسیم می شود :
جرمگیر اولتراسونیک القایی:
در این نوع دستگاه ها , ارتعاش به وسیله سیم پیچ القایی بدنه و ورقه های مغناطیسی تراکمی قلم کاویترون ایجاد می شود
جرمگیر اولتراسونیک پیزوالکتریک:
در این نوع دستگاه ها, با استفاده از خاصیت کریستال های پیزوالکتریک مانند کوارتز که با ورود نیروی الکتریسیته به آنها موجب ایجاد نیروی مکانیکی می شود , ارتعاش پیوسته ای تولید می شود که حرکات ارتعاشی قلم به صورت عمودی است و حرکت افقی ندارد و همچنین کریستال آنها , حرارت کمتری ایجاد می کند .
جرمگیر اولتراسونیک هوایی :
در هندپیس این نوع دستگاه ها , با استفاده از هوای فشرده ارتعاش ایجاد می شود و توسط محور مرکزی توخالی که در آن آب در جریان است ,ارتعاش به نوک قلم منتقل می شود .
اجزای اصلی دستگاه کاویترون:
- جعبه اصلی
- هندپیس و قلم
- سیستم آب
- جعبه اصلی
درون جعبه اصلی دستگاه , بورد الکترونیکی وجود دارد و در جلوی پنل آن , ولوم تنظیم قدرت و ولوم تنظیم جریان آب و کلید اصلی روشن و خاموش دستگاه قرار دارد . ولوم تنظیم قدرت با گردش در جهت عقربه های ساعت ,قدرت ارتعاش نوک قلم را افزایش میدهد و ولوم تنظیم جریان آب با گردش در جهت خلاف عقربه های ساعت , جریان آب خروجی را افزایش می دهد . بورد الکترونیکی درون جعبه اصلی , شامل منبع تغذیه , نوسان ساز و تقویت کننده است .
در منبع تغذیه معمولا از یک ترانس کاهنده دیود, خازن صافی و رگولاتور استفاده می شود .برق شهری از طریق کابل برق دستگاه, وارد منبع تغذیه شده و سپس با یک ترانس کاهنده, ولتاژ آن کاهش می یابد.
وظیفه رگولاتور نیز که به صورت آی سی است , تثبیت ولتاژ است .
در قسمت نوسان ساز , سیگنال سینوسی متنناوب با فرکانس ثابت 25یا 30کیلوهرتز تولید میشود . سیگنال خروجی از نوسان ساز , توان لازم برای تحریک سیم پیج هندپیس و ایجاد میدان مغناطیسی با قدرت بالا را ندارد ,به همین خاطر باید یک تقویت کننده توان , تقویت شود .
- هندپیس و قلم
هندپیس شامل سیم پیچی است که با اعمال جریان متناوب به آن , میدان مغناطیسی متغیری داخل آن به وجود می آید . ورودی هندپیس دارای یک مسیر برای اب و سیمی برای جریان الکتریسیته است .
وقتی آب به هندپیس وارد شد , از دو ورقه های متراکم فرومغناطیس که انتهای آنها به یکدیگر جوش خورده است , عبور کرده و سپس از داخل مجرایی که روی قلم برای عبور جریان آب تعبیه شده است نیز عبور می کند و در نهایت به نوک قلم اسپری می شود .نیرویی که به آنها وارد می شود , قابلیت تشکیل حباب (Cavitation) دارند .
نوک قلم تیز بوده و از جنس فولاد ضد زنگ است . وظیفه قلم این است که با فرکانس 25 تا 30 کیلوهرتز مرتعش شود و بر اثر برخورد ذرات و مولکول های آب که بصورت ضربات مکانیکی به سطح دندان وارد می شود , باعث جدا شدن جرم ها و پلاک ها می شود . قلم ها می توانند از هندپیس جدا شوند و پس از جداسازی , میتوان آنها را استریل کرد .
در بازار قلم هایی وجود دارند که از لحاظ ابعاد , جنس و ضخامت به گونه ای طراحی و ساخته شده اند که فقط با فرکانس 25 کیلوهرتز کار کند , نوع قلم هم باید از نوع 25 کیلوهرتز باشد و همچنین اگر دستگاه با فرکانس 30 کیلو هرتز کار کند , نوع قلم باید 30 کیلوهرتز باشد . البته بعضی دستگاه ها دو فرکانسی هستند و هر دو فرکانس را دارند .
- سیستم آب
در هنگام کار با کاویترون , بخش عمده ای از انرژی مکانیکی به گرما تبدیل می شود که باعث گرم شدن هندپیس و بافت دهان می شود . وظیفه سیستم آب , خنک کردن این دو قسمت است .
مسیر آب به این صورت است که ابتدا از مجرای ورودی که معمولا پشت دستگاه قرار دارد , وارد دستگاه می شود و با عبور از فیلتر , وارد شیر برقی (سلونوئید) می شود .
وظیفه شیر برقی , قطع و وصل کردن جریان آب با فرمان اپراتور است . بدین منظور برای برقراری جریان آب , از یک پدال پایی استفاده شده است .
مشکلات عمده دستگاه :
- در قسمت منبع تغذیه , معمولا دیودها و رگولاتورها خراب می شود که باید تعویض شود .
- احتمال سوختن فیوز شیشه ای که در قسمت پشت دستگاه تعبیه شده است وجود دارد که در صورت سوختن آن , برق دستگاه قطع می شود .
- اغلب ممکن است در قسمت های کابل یا سیم پیچ دستگاه اشکال ایجاد شود که در این صورت , قسمت های مذکور باید تعویض شود .
- در قسمت قلم و هندپیس دستگاه ممکن است ایرادات زیر بوجود آید :
- خراب شدن واشر اورینگ
- رسوب گرفتن مسیر آب روی قلم
- جدا شدن تسمه از محل جوش
- پیچ خوردن شیلنگ باریک آب, به طوری که امکان برطرف کردن پیچ خوردگی وجود نداشته و باید کل کابل انتقال جریان آب و برق به هندپیس تعویض شود .
- در قسمت نوسان ساز معمولا ترانزیستور قدرت خراب می شود که باید تعویض شود.
- در سیستم آب معمولا مشکلات زیر بوجود می آید :
- جرم گرفتن و مسدود شدن مسیر آب
- خراب شدن شیر برقی
- خراب شدن ولوم
